‎Roosje Polak‏‎ [I432]‎ Dochter van Laezer Polak en Hendrina de Jong‏. Geboren ‎28 sep 1844 (15 Tishrei 5605) Smilde, Drente, Nederland‎, bron: Overleden ‎24 dec 1920 (13 Tevet 5681) Smilde, Drente, Nederland‎, leeftijd 76 jaar, bronnen: , Genlias Overlijden/Deaths (Roosje Polak Smilde 1920/97) Gehuwd ‎4 jul 1870 (5 Tamuz 5630) Smilde, Drente, Nederland, leeftijd 25 jaar, bronnen: Huwelijksakte (Nathan van Dam en Roosje Polak Smilde 1870/30), Genlias Huwelijken/Marriages (Nathan van Dam en Roosje Polak Smilde 1870/30) (50 jaar gehuwd) met: ‎Nathan van Dam‏‎ [I431]‎, leeftijd bij huwelijk 29 jaar Zoon van Izak Arents van Dam en Saartje Nathans Magnus‏. Geboren ‎2 jul 1841 (13 Tamuz 5601) Smilde, Drente, Nederland‎, bronnen: , Geboorteakte (Nathan van Dam Smilde 1841/64) Overleden ‎4 dec 1922 (14 Kislev 5683) Assen, Drente, Nederland‎, leeftijd 81 jaar, bronnen: Genlias Overlijden/Deaths (Nathan van Dam Assen 1922/272), Genlias Overlijden/Deaths (Nathan van Dam Smilde 1922/89) Beroep: vleeshouwer, bron: Huwelijksakte (Mozes Cohen en Saartje van Dam) Kinderen: 1.  ‎Izaak van Dam‏‎ [I469]‎ Geboren ‎6 nov 1875 (8 Cheshvan 5636) Smilde, Drente, Nederland‎, bronnen: , Genlias Geboorten/births (Izaak van Dam Smilde 1875/1) Overleden ‎5 okt 1942 (24 Tishrei 5703) Auschwitz, Polen‎, leeftijd 66 jaar, doodsoorzaak: vermoord, bron: In Memoriam Beroep: vleeshouwer, bron: Huwelijksakte (Izaak van Dam en Marianne Cohen Coevorden 1900/6) Volgens Digitaal Monument voor Joden in Nederland woonde het gezin Izaäk van Dam in de Burmanstraat 27 I, Amsterdam. Situatie in februari 1941 2.  ‎Aron van Dam‏‎ [I471]‎ Geboren ‎5 aug 1881 (10 Av 5641) Smilde, Drente, Nederland‎, bronnen: , Persoonskaart CBG (Roza Henriette van Dam 1911), Boek: De schilder Max van Dam Winterswijk Overleden ‎17 sep 1942 (6 Tishrei 5703) Auschwitz, Polen‎, leeftijd 61 jaar, doodsoorzaak: vermoord, bron: In Memoriam Beroep: rijkskeurmeester, bron: Genealogie/Parenteel: Leviticus In het Biografisch Woordenboek van het Socialisme en de Arbeidersbeweging in Nederland (BWSA) (http://www.iisg.nl/bwsa/index.html )staat de volgende tekst: Aron van DAM, directeur van coöperatie De Dageraad en SDAP-wethouder te Winterswijk, is geboren te Smilde op 5 augustus 1881 en omgekomen te Auschwitz op 17 september 1942. Hij was de zoon van Nathan van Dam, veehandelaar en slachter, en Roosje Polak. Op 18 juni 1909 trad hij in het huwelijk met Johanna Leviticus, met wie hij twee dochters en een zoon kreeg. Van Dam volgde in Assen een opleiding tot onderwijzer, die hij echter niet voltooide. Daarna werkte hij enige tijd als veehandelaar bij zijn vader. Na een opleiding tot rijkskeurmeester voor vleeswaren vertrok hij in 1905 naar Oss, waar hij keurmeester werd bij exportslagerij Zwanenberg. In 1909 werd hij overgeplaatst naar Winterswijk, waar hij opklom tot opzichter van de veeartsenijkundige dienst. In Winterswijk nam hij al snel actief deel aan het maatschappelijk leven. Hij was onder meer lid van de joodse gemeenteraad, waaruit hij zich na een conflict over de zijns inziens te lage beloning van de joodse onderwijzer terugtrok. In 1911 richtte de SDAP-afdeling een nieuwe coöperatie op: de Productie- en Verbruikersvereeniging De Dageraad. Van Dam werd aangezocht als secretaris en boekhouder. Hij stemde toe en werd vermoedelijk tegelijkertijd lid van de SDAP. Voor de partij, die voornamelijk uit textielarbeiders bestond, was hij met zijn goede opleiding en grote inzet een belangrijke versterking. Van Dam was aanvankelijk als onbezoldigd secretaris werkzaam, later kwam hij als directeur in dienst. Hij leidde de bakkerij, de meelfabriek en de schoenenwinkel in Winterswijk en de filialen voor kruidenierswaren in Eibergen en Neede. Van Dam bleek een goed handelaar en ondernemer, die zijn bedrijf voortdurend aanpaste aan de eisen van de tijd. In 1928 sloot hij bijvoorbeeld een gunstig contract af met de plaatselijke gasfabriek, waardoor De Dageraad jarenlang verzekerd was van goedkope brandstof voor de bakkerij. De coöperatie bood werk aan partijgenoten die om politieke redenen waren ontslagen, gaf financiële en administratieve steun aan de SDAP en bood onderdak aan partijbijeenkomsten. De Dageraad werd zo in Winterswijk een belangrijk steunpunt voor partij en vakbeweging. De oudere coöperatie Help U Zelven nam een neutralere positie in, maar beide speelden ze tijdens de Eerste Wereldoorlog een grote rol bij acties tegen de duurte. Een grote manifestie op 17 juni 1916 betekende voor de SDAP in Winterswijk een politieke doorbraak. In 1919 stelde de SDAP Van Dam kandidaat voor een vacante zetel in de Winterswijkse gemeenteraad, die hij per 1 april 1919 innam. Toen in 1920 de fractievoorzitter G. Rengelink, die in 1901 samen met zijn broer de SDAP-afdeling had opgericht, tot voorzitter van de Algemeene Nederlandsche Bond van Textielarbeiders werd gekozen en naar Amsterdam vertrok, nam Van Dam de leiding van de viermansfractie over. De SDAP voerde in de raad een felle oppositie tegen het conservatieve college. Van Dam werd al gauw een gevreesd debater, die zijn opponenten keer op keer met scherpe interrupties in de hoek dreef. Voortdurend drong hij aan op een actiever economisch beleid van het gemeentebestuur, vooral op het gebied van openbare werken en gemeentebedrijven, en op verbetering van de gemeentefinanciën. Hij verweet zijn tegenstanders onwil, nalatigheid en gebrek aan visie. Zijn optreden riep sterke weerstanden op. In 1921 ontstond een rel toen Van Dam werd weggestemd uit de Gascommissie, een jaar later werd hij eveneens weggewerkt uit de Slachthuiscommissie, waarmee zijn plannen voor de bouw van een gemeentelijk slachthuis gedwarsboomd werden. In 1923 werd de SDAP een wethouderszetel aangeboden, op voorwaarde dat deze niet door Van Dam bezet zou worden. De partij liet haar voorman echter niet vallen en koos voor de oppositie. Deze eensgezindheid wekte bij de burgemeester zo'n ergernis dat hij een partijgenoot later zelfs voor 'papegaai van Van Dam' uitmaakte. Van Dam deed in deze periode vergeefse pogingen om ook aanhang onder middenstanders en boeren te krijgen. Hij drong aan op verbetering van gemeentelijke voorzieningen, op totstandkoming van een bibliotheek en een volksgebouw en op grootschalige ontginning van woeste gronden voor de landbouw. Tot zijn grote ergernis werden de meeste voorstellen pas na lang dralen overgenomen en dan nog vaak slecht uitgevoerd. De politieke winst ging bovendien niet naar de SDAP, die daardoor een politieke minderheid bleef. Waar de gemeente in gebreke bleef namen Van Dam en zijn partij zo mogelijk zelf het initiatief. In 1921 kreeg de SDAP geen toestemming om het Feestgebouw, de enige passende accommodatie ter plaatse, te gebruiken voor haar meiviering en voor een optreden van de NV Toneelvereeniging Heijermans. Van Dam nam daarop in 1922 het initiatief om een kermistent te kopen, die ingericht werd als schouwburg. Onder beheer van de coöperatieve vereniging Het Volksgebouw, die gesteund werd door De Dageraad, werd deze tent, die in de volksmond de naam Rode of Van Dam-Schouwburg kreeg, tot eind jaren dertig gebruikt voor partijbijeenkomsten en toneelvoorstellingen. Van Dams huis stond daarbij altijd open voor de leden van de bezoekende toneelgezelschappen. Daarnaast gaf Van Dam gaf geregeld opdrachten aan kunstenaars, zoals aan zijn zoon Max, die in 1935 een ontwerp maakte voor gebrandschilderde ramen voor De Dageraad. In 1926 kwamen er in Winterswijk twee ziekenhuizen tot stand. Van Dam stelde voor een gemeentelijk ziekenfonds op te richten. Toen dit werd afgewezen besloot De Dageraad een eigen fonds op te richten, dat in augustus 1926 in werking trad. Ook werd in dezelfde tijd een coöperatieve spaarbank opgericht. In 1927 werd Van Dam gekozen in de Provinciale Staten van Gelderland, waar hij B.J. Rengelink opvolgde. Hij zou hierin tot 1939 zitting hebben. In 1928 kwam uiteindelijk het gemeentelijk slachthuis tot stand, wat algemeen werd beschouwd als een overwinning voor Van Dam, die inmiddels weer voorzitter van de Slachthuiscommissie was. Onder de boeren ontstond hiertegen in 1929 agitatie, die aangewakkerd werd toen bleek dat de arbeidsomstandigheden in het slachthuis te wensen overlieten. Hun voorman, de veearts en vrijzinnig-democraat W. Bos, werd in 1931 na een opzienbarend verkiezingsdebat met Van Dam over dit onderwerp met een groot aantal voorkeursstemmen in de gemeenteraad gekozen. In november 1930 leidde Van Dam een demonstratie van vijfhonderd mensen voor betere werkomstandigheden in de werkverschaffing. Begin 1931 deed hij in een uitgebreide verkiezingsbrochure een felle aanval op het beleid van de andere partijen. De verkiezingscampagne van dat jaar, die hij voerde onder de leuze 'Hoog het beginsel! Weg met het persoonlijk gemodder!', bracht de partij net geen vijf raadszetels. De SDAP kwam vervolgens tot overeenstemming met de vrijzinnig-democraten en Van Dam werd op 1 september 1931 tot wethouder gekozen. Als zodanig nam hij een groot aantal maatregelen ter bestrijding van de economische crisis, vooral door de uitvoering van openbare werken en steunverlening aan de boeren. In 1932 werd hij bestuurslid van het Gelders Landbouw Crisis Comité, op 21 mei 1933 hield hij een toespraak bij de opening van de L.M. Hermanshoeve, een Natuurvriendenhuis van het Instituut voor Arbeidersontwikkeling bij de aankoop waarvan Van Dam had bemiddeld. In 1935 opende hij de gerenoveerde winkels van De Dageraad, in hetzelfde jaar werd de capaciteit van de bakkerij sterk uitgebreid door de ingebruikname van een zeer moderne kettingoven. In de gemeenteraad ondervond Van Dam groeiende oppositie van de rechterzijde. De extreem rechtse en antisocialistische vereniging Landbouw en Maatschappij kreeg in Winterswijk een grote aanhang, haar voorman was de al genoemde veearts Bos, die zich in 1933 had aangesloten bij de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB). Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1935 behaalde Bos' lijst twintig procent van de stemmen en drie zetels. Van Dam werd wel herkozen als wethouder maar het college had een overwegend rechtse signatuur gekregen. De samenwerking verliep stroef en kreeg definitief een knauw toen een collega-wethouder weigerde Van Dams dochter, die al jaren zocht naar een vaste betrekking, tot onderwijzeres te benoemen. Van Dam protesteerde publiekelijk, maar vergeefs. In 1939 werd hij niet herkozen als wethouder en nam hij weer als gewoon lid zitting in de raad. Van Dam is altijd lid gebleven van de joodse gemeente. In 1933 werd hij, in een artikel met een antisemitische strekking, ook persoonlijk aangevallen in de NSB-pers. De gemeenteraad ging naar aanleiding hiervan over tot volledige isolering van de NSB-fractie. in de grensgemeente Winterswijk arriveerden ook steeds meer joodse en politieke vluchtelingen. Hoewel de ontwikkelingen in Duitsland vanaf 1933 van Dam en zijn familie grote zorgen baarden, heeft hij zich over de vervolgingen voorzover bekend niet in het openbaar uitgelaten. Het staat echter wel vast dat vooral de Kristallnacht-pogroms in Duitsland op 9 november 1938 voor hem moeilijk te verwerken waren. In de vergadering van de Provinciale Staten van 28 december 1938, tijdens welke zijn partijgenoten een fundamentele aanval op de NSB deden, beperkte Van Dam zich tot een zakelijke kritiek op haar landbouwpolitiek, wat bij de NSB aanleiding was voor een spottend dankwoord. Op 14 mei 1940 kwam de Winterswijkse gemeenteraad voor het eerst in bezettingstijd bijeen. Van Dam was aanwezig en sprak schijnbaar rustig onder meer over de uitgifte van noodgeld. Begin juli sloegen hij en zijn vrouw echter in paniek op de vlucht. De directe aanleiding is niet bekend, maar waarschijnlijk vreesde hij in Winterswijk niet meer lang aan arrestatie te kunnen ontkomen. In Amsterdam hoopte hij in de massa te kunnen onderduiken. In augustus behandelde de gemeenteraad zijn afscheidsbrief van 3 juli 1940. Zijn verdiensten werden geprezen, de vacante zetel werd ingenomen door een andere SDAP'er. Het bestuur van De Dageraad zette Van Dams salaris na zijn vertrek stop, waardoor hij gedwongen was een deel van zijn Amsterdamse woning te verhuren. In 1942 werden Van Dam, zijn vrouw en hun jongste dochter gearresteerd en naar Westerbork gevoerd. Vandaar werden zij op 14 september 1942 gedeporteerd naar Auschwitz, waar zij een paar dagen later werden vermoord. 3.  ‎Simon van Dam‏‎ [I485]‎ Geboren ‎7 sep 1887 (18 Ellul 5647) Smilde, Drente, Nederland‎, bronnen: , Genlias Geboorten/births (Simon van Dam Smilde 1887/1) Overleden ‎8 okt 1942 (27 Tishrei 5703) Auschwitz, Polen‎, leeftijd 55 jaar, doodsoorzaak: vermoord, bron: In Memoriam Beroep: slager / butcher, bron: Joods Monument Joodse Gemeenschap in Nederland 4. ‎Heiman van Dam‏‎ [I1858]‎ Geboren ‎5 jul 1890 (17 Tamuz 5650) Leeuwarden, Friesland, The Netherlands‎, bron: Genlias Overlijden/Deaths (Heiman van Dam Smilde 1890/8) Overleden ‎2 feb 1893 (16 Shevat 5653) Smilde, Drente, Nederland‎, leeftijd 2 jaar, bron: Genlias Overlijden/Deaths (Heiman van Dam Smilde 1890/8) 5. ‎Saartje van Dam‏‎ [I454]‎ Geboren ‎19 mei 1871 (28 Iyar 5631) Smilde, Drente, Nederland‎, bronnen: Geboorte-uittreksel (Saartje van Dam), Gezinskaart Meppel (Josua Cohen), Huwelijksbijlagen (Mozes Cohen en Saartje van Dam), Gezinskaart Enschede (Mozes Cohen 1871) Overleden ‎20 dec 1951 (21 Kislev 5712) Enschede, Overijssel, Nederland‎, leeftijd 80 jaar, bron: Volgens digitaal Monument voor Joden in Nederland woonde de weduwe Saartje Cohen-van Dam in de Lipperkerkstraat 18, Enschede . Situatie in juli 1942 6.  ‎Heintje van Dam‏‎ [I456]‎ Geboren ‎16 jul 1873 (21 Tamuz 5633) Smilde (Kloosterveen), Drente, Nederland‎, bronnen: , Alle Drenten Geboorten (Heintje van Dam Smilde 1873/99) Overleden ‎9 apr 1943 (4 Nisan 5703) Sobibor, Polen‎, leeftijd 69 jaar, doodsoorzaak: vermoord, bron: In Memoriam 7.  ‎Lezer van Dam‏‎ [I480]‎ Geboren ‎10 nov 1878 (14 Cheshvan 5639) Smilde, Drente, Nederland‎, bronnen: , Persoonskaart CBG (Nathan van Dam) Overleden ‎12 okt 1942 (1 Cheshvan 5703) Auschwitz, Polen‎, leeftijd 63 jaar, doodsoorzaak: vermoord, bron: In Memoriam Beroep: slager / butcher

Gezins gebeurtenissen
Neem contact op.